Search Results: ایران-باستان

• جشن زرتشتی فروردگان

  Mar 19, 2013 0 Comments

  نوروز در ایران باستان
  مردم بابل از دوران‌های بسیار قدیم، روز اول سال را، عموماً در اعتدال بهاری (۲۱ مارس) جشن می‌گرفتند. این زمان اول بهار و آغاز فصل نو است، زمانی که طبیعت از خواب زمستانی بیدار می‌شود، در حقیقت آغاز سال نو بود. از لوحه‌ها چنین بر 

  

  می‌آید که این جشن تقریباً از ۲۳۴۰ سال، پیش از میلاد، شناخته شده بود
  قدمت نوروز در ایران
  آرتور کریستن سن، ایرانشناس نام‌دار دانمارکی نوشته‌است، سال ایرانیان باستان، به صورتی که آن را در سنگ‌نوشته‌های داریوش بزرگ در بیستون می‌یابیم، در پاییز آغاز می‌شد و جشن بسیار معروف مهرگان (بگیاد)، در اصل جشن اول سال ایرانیان بوده‌است. از جشن نوروز در اوستا و ادبیات اوستایی هیچ نام برده نشده‌، چنانکه از مهرگان نیز اشارتی نیست. در اواخر فرمانروایی داریوش بزرگ، ایرانیان که تحت تأثیر تمدن آسیای صغیر و سرزمین‌های مدیترانه ای قرار گرفته بودند، تقویم مصری را پذیرفتند که بر طبق آن سال به دوازده ماه سی روزه، به اضافهٔ پنج روز اضافی (پنجه دزدیده یا خمسهٔ مسترقه) تقسیم شده بود و در اعتدال بهاری آغاز می‌شد. این سال، یعنی سال اوستایی جدید، سال دینی زرتشتی گشت و تا امروز در نزد پارسیان حفظ گردیده‌است. روز اول سال در اعتدال بهاری، اول فروردین، عید نوروز است.
  
  استاد مهرداد بهار با نظریهٔ وامگیری عید نوروز ایرانیان، از بین النهرین موافق نیست و عقیده دارد، از سه هزار سال پیش از میلاد، در آسیای غربی دو عید، رواج داشته‌است، عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیزی که در آغاز بهار، برگزار می‌شده‌است. بعدها دو عید پاییزی و بهاری به یک عید تبدیل گردیده و سر بهار جشن گرفته می‌شده‌است. به اعتقاد مهرداد بهار، احتمالاً نوروز در ایران قبل از هخامنشیان وجود داشته، در اوستا مطرح نمی‌شود، چون یک عید ملی محسوب می‌شده و اوستا یک کتاب دینی است و

  Read more

• ایران باستان و آداب نوروز

  Mar 19, 2013 0 Comments

  مورخان برای نوروز آدابی را برشمرده اند که از قدیم الایام در میان پارسیان مرسوم بوده است. که به طور خلاصه به شرح آن ها می پردازیم:

  اسب دوانی : یکی از بازیها و سرگرمیهای ایام جشن نوروز اسب دوانی و چوگان بازی بوده است-
   کشتی گرفتن: از دیگر سرگرمیهای ایام نوروز کشتی گرفتن پلوانان در میدانها بوده است.
  جامه نوروزی: لباس نو پوشیدن خود و خانواده، سرمه کشیدن به چشم و معطر ساختن بدن و لباس و بستن زینت و زیور به خود از آدابی بود که در نوروز ایرانیان به انجام آنها مقید بودند. انتخاب نوع رنگ لباس که عموماً سرخ و سبز بوده است برای افزایش شادی ناشی از آمدن نوزور جلوه ای خاص داشته است.
   حنا بستن: در کنار لباسهای نو و زیبا برای افزایش زیبایی، مردم دست و پای خود را حنا می بستند.
   حلوا و شیرینی: تهیه و خوردن حلوا و شیرینی و عمومیت یافتن آن بین مردم در نوروز، از آدابی است که تا کنون نیز ادامه دارد.
   آرایش و آذین: ایرانیان در نزدیکیهای نوروز ضمن آراستن خود، منازل و کوچه ها را نیز آذین می بستند و به پاکسازی محل سکونت و کار خویش می پرداختند.
  آزادی زندانیان: در ایام نوروز زندانبانان بر زندانیان آسانتر می گرفتند و برخی از آنها نیز از زندان آزاد می شدند. به باور ایرانیان، جمشید در نوروز چینین کرد و از آن پس این سنت همه ساله اجرا می شود و حکومت و مردم به آن پایبند گردیدند.
  هدیه های نوروزی: در ایران هنگام عید داد و ستدهای نوروزی در میان شاهان و مردم معمولی رواج داشته و تا همین سالها این سنت انجام میشده است. این داد و ستدهای به دو گونه بوده اند، یکی از آنها که معمولترین و عمومی ترین بود همان هدیه و بخششی بود که از طرف بزرگترها به زیر دستان و کوچکترها داده می شد. و دیگری که شاید داد و ستدی که در ایام نوروز انجام می گرفت پیش کشهایی بود که از طرف سران سپاه و درباریان و مالکان به دربار فرستاده می شد.
   هفت سین نوروزی: یکی دیگر از آیین های نوروزی که از دیرگاهان پیشینه داشته وهم امروز تقریباً درهمه شهرهای ایران رواجی دارد چیدن سفره « هفت سین » است. سبب گزینش هفت سین روشن نیست، اما عدد هفت یکی از اعداد مورد احترام و مذهبی ایرانیان باستان بوده است. احتمال می رود هفت سین را به مناسبت هفت امشا سپند برگزیده باشند، همچینین محتمل است سفره هفت سین دگرگون شده سفره ای باشد که در ایام فروردگان برای پذیرایی از فروهرهای درگذشتگان در اطاق مرده و یا بالای بام خانه ها می گذاشتند.
  به هر حال انتخاب هفت سین و اینکه هرسین را به نام کدام امشاسپند نام کرده و سبب آن انتخاب چه بوده است هنوز بر کسی معلوم نیست. بعضی هم معتقدند که بجای هفت سین، هفت شین هم می تواند باشد.
   سبزی کاری : مردم چند مدت قبل از آغاز نوروز در ظرفهای کوچک گندم و جو و عدس و مانند اینها تهیه می کردند و آنها را در همان ظرفها سبز می کردند که در منزل ویا هفت سین می گذاشتند و با دیدن آن طبیعت را به خاطر آورده و سبزه بهار را به خانه های خود نوید می دادند.
  تبریک نوروزی: از آیین های دیگر نوروز گفتن تبریک به یکدیگرست، بطوریکه هر شخص با دیدن خویشان و یا دوستان خود آمدن نوروز را تبریک گفته و آرزو می کند که طرف مقابل صد سال و یا هزار سال زنده باشد و نوروزهایی را درک کند.
  آداب و سنن دیگری نیز در نوروز وجود دارد که همه آنها را می توان در نغمه سرایی، خنیاگری، باده گساری و چنگ زنی خلاصه کرد. بهر حال به نظر می رسد که همه آداب و سنن نوروز در جهت شادمانی و بهره گیری بیشتر از طبیعت و لذات دنیوی است.

   

  Read more

• چرا نوروز را نوروز گفتند؟

  Mar 19, 2013 0 Comments

  در علت نامگداری نوروز تقریبا با توجه به ترکیب کلمه نوروز که از دو کلمه « نو » و « روز » تشکیل شده است، اختلاف نظری وجود ندارد؛ اما اگراختلافی است در شخصیتی است که این روز را نام نهاد. آنچه مسلم است این است که نوروز آغاز تحولی مثبت در جامعۀ آن روز بوده است. یا خسم نابود شد یا عدالت کسترش یافت و یا ...

  مرحوم علامه مجلسی در بحار از قول ابوریحان بیرونی می نویسد « بعضی از حشویه گفته اند که وقتی سلیمان بن داود انگشتر خود را گم کرده بود، ملک و پادشاهی از او رخت بربست. اما بعد از چهل روزآن به وی بازگشت. بعد از آن شوکتش به او بازگشت و پادشاهان نزد او آمدند و پرندگان به فرمان او در آمدند و فارسیان گفتند: نوروز آمد. یعنی روز جدید آمد. و به این خاطر نوروز نام گرفت. که سلیمان به باد فرمان داد و پرستوها را به حضور پذیرفت...»
  اینکه جمشید همان سلیمان باشد یا اینکه سلیمان نوروز را ایجاد کرده باشد مورد مخالفت برخی از مورخان قرار گرفته است. 
  ولی دانشمندانی مانند ابن مقفع ثابت کرده اند که این نشریه اشتباه محض است چه را که بین جمشید و سلیمان سه هزار سال فاصله است.
  دهخدا علت نامگذاری نوروز این گونه ارائه می دهد که :
  « ایرانیان باستان جشنی داشتند بنام فروردگان [ فروردیان ] و آن ده روز طول می کشیده. فروردگان که در پایان سال گرفته می شد ظاهراً در واقع روزهای عزا و ماتم بوده نه جشن و شادی، چنانکه بیرونی راجع به همین روزهای آخرسال در نزد سغدیان گوید: در آخر ماه دوازدهم « خشوم » اهل سغد برای اموات قدیم خود گریه و نوحه سرائی کنند و چهره های خود را بخراشند و برای مردگان خوردنیها و آشامیدنیها گذارند.
  ظاهراً به همین سبب جشن نوروز که پس از آن می آمده علاوه بر آنکه روز اول سال محسوب می شده روز شادی بزرگان بوده است. فردوسی که بدون شک مواد شاهنامۀ خود را مع الواسط از خداینامک و دیگر کتب و رسایل پهلوی اتخاذ کرده ، اندر پادشاهی جمشید گوید :

  به فرکیانی یکی تخت سـاخـت                      چه مایه بدو گوهر اندر نساخت
  که چون خواستی دیو برداشتی                  زهـامون به گردون برافراشـتـی
  چو خـورشـید تـابان میـان هوا                       نـشـسـت بـر او شـاه فرمـانـروا
  جهان انجمن شـد بر تخت اوی                        فـرو مـانـده از فـره بـخـت اوی
  بـه جـمشــید گـوهر افشـاندند                          مـر آن روز را روز نـو خـواندند
  سـر سـال نـو هـرمز فرودیـن                           برآسوده از رنج تـن دل زکیـن
  بزرگان به شـادی بسیـاراستند                    من وجـام و رامـشگران سـاختند
  چنین روز فـرخ از آن روزگـار                            بمانـده از آن خسـروان یـادگـار

  دربارۀ پیدایش نوروز افسانه های بسیار نقل شده که هر چند اساطیر است اما تواتر آن اخبار وجه تسمیه نوروز و همچنین قدمت انتصاب آن به اعصار آریایی نیک آشکار می گردد.
  یکی از آن افسانه ها به صورت زیر می باشد:
  «... بعضی گفته اند که جمشید که او اول « جم » نام داشت و عربان او را « منوشلح» می گویند، سیر عالم می کرد چون به آذربایجان رسید فرمود تخت مرصعی را بر جای بلندی رو به جانب مشرق گذارند و خود تاج مرصعی بر سر نهاده بر آن تخت بنشیند ، همینکه آفتاب طلوع کرد و پرتوش بر آن تاج و تخت افتاد، شعاعی در غایت روشنی پید آمد، مردمان از آن شادمان شدند و گفتند این روز نو است...»
  در آثار زبان فارسی بعد از اسلام هر جا که نسبت نوروز به جمشید نیست، شیوه سخن به گونه ای است که نسبت این جشن را به کیانیان می دهند.

   

   

  Read more