Hayedeh

Hayedeh (Persian: هایده) or Ma’soumeh Dadehbala (Persian: معصومه دده بالا), (April 10, 1942, Tehran, Iran – January 20, 1990, San Francisco) was a persian classical and Pop singer with a contralto vocal range. In a career spanning more than 20 years, she had many hits. More than two decades after her death, Hayedeh is considered one of the most influential and iconic Persian vocalists recognized as one of the most popular 20th century singers. 

Hayedeh was born in Tehran. She is the older sister of another famous Persian singer, Mahasti.
Hayedeh’s professional career began in 1968 at the age of twenty six as a singer on a persian traditionalmusic Tehran Radio program called “Golhaa-yeh Rangarang” (Colorful Flowers)( گلهای رنگارنگ) directed by Davoud Pirnia. Hayedeh studied Avaz (Persian vocal music) with the famous Persian violinist and composerAli Tajvidi. Hayedeh performed her first hit song “Azadeh” which was composed by Tajvidi on the lyrics of Rahi Mo’ayeri. Performing this work with Golha Orchestra in 1968 at Radio Tehran introduced Hayedeh’s vocal talent to Persians who warmly received it. “Azadeh” which was composed by music by Ali Tajvidi, and was written by Rahi Moayeri was Hayedeh’s first official hit. It was first performed in 1968 on Radio Tehran with the Gol-ha Orchestra and was later released by Ahang-e Rooz Records.

 

 

---

معصومه دده بالا با نام هنری هایده، (۲۱ فروردین ۱۳۲۱ - ۳۰ دی ۱۳۶۸) خواننده ایرانی با صدای کنترآلتو است که بیست و یک سال در زمینه موسیقی دستگاهی و موسیقی پاپ ایرانی فعالیت داشت.

فعالیت حرفه‌ای

هایده در تهران متولد شد. نام اصلی او معصومه دده بالا است. خواهر کوچک‌تر او، مهستی نیز از خوانندگان معروف ایرانی است که حدود سه سال پیش از هایده خوانندگی را آغاز کرد.

هایده در ۱۳۴۷، فعالیت حرفه‌ای خود را با خواندن ترانه «آزاده» اثر استادش علی تجویدی که بر روی آخرین سروده رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرد. اجرای ترانه «آزاده» با ارکستر بزرگ گل‌ها در رادیو تهران آغاز کار هایده بود. وی پس از اجرای چندین اثر دیگر از تجویدی و دیگر آهنگسازان در برنامه گل‌ها، از نخستین سال‌های دهه ۱۳۵۰ به خواندن ترانه‌های پاپ علاقه‌مند شد که بیشتر از ساخته‌های فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، محمد حیدری و انوشیروان روحانی بودند.

هایده در شهریور ۱۳۵۷ چندین ماه پیش از پیروزی انقلاب ایران را به مقصد بریتانیا ترک کرد. او تا پایان عمر از این رویداد به عنوان تلخ‌ترین خاطره زندگی خود یاد می‌کرد.هایده از ۱۳۶۱ در لس آنجلس به فعالیت ادامه داد. یکی از نخستین برنامه‌های رسمی او در این شهر، کنسرتی در دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس (یو.سی.ال.ای) همراه با گروهی از سازهای ایرانی به سرپرستی منوچهر صادقی بود.

آلبوم‌ها

در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ آثار هایده در ایران به صورت صفحه گرامافون و نوار کاست منتشر شد. بیشتر این آثار و همچنین کارهایی که هایده در دهه ۱۹۸۰ در آمریکا خواند، در دهه ۱۹۹۰ و همچنین ۲۰۰۰ از نو روی سی‌دی منتشر شدند. قرار دادن ترانه‌های او در سی‌دی‌ها اغلب از نظم ویژه‌ای پیروی نمی‌کند.

دو آلبوم پایانی هایده «ای زندگی سلام» و «سوگند» رسماً به شکل آلبوم روی نوار و سی‌دی منتشر شده‌اند.

نام سی‌دی‌های منتشر شدهٔ دیگر از هایده که بیشتر نام یکی از ترانه‌های سی‌دی را بر خود دارند عبارتند از:

روزای روشن

خراباتی

پادشه خوبان

خداحافظ

شب عشق

فریاد

گل‌واژه

آزاده

بزن تار

رفتم

شانه‌هایت را برای گریه

آشنایی

بلبلی که خاموش شد

ناشنیده‌ها

اومدنت محاله

دشتستانی

بزم نوروز ۱۳۶۴

سه سی‌دی نیز از ترانه‌های هایده همراه با معین، ویگن و مهستی به نام‌های «گل‌های غربت»، «همخونه» و «اوج صدا» منتشر شده‌است.

 کنسرت‌ها

هایده در رویال آلبرت هال، لندن، ۱۳۶۶

هایده به جز برنامه‌های معمول خود در کشورهای گوناگون، در دانشگاه یوسی‌ال‌ای در کالیفرنیا، و در تالارهایی با شهرت جهانی مانند رویال آلبرت هال (به رهبری فرنوش بهزاد) در لندن و موزیک هاله (هامبورگ) کنسرت‌هایی اجرا کرد.بیشتر ترانه‌های هایده در سال‌های پیش از انقلاب در تلویزیون ملی ایران و پس از انقلاب در تلویزیون جام‌جم در لس آنجلس و بخشی دیگر نیز در تلویزیون ایرانیان و تلویزیون جنبش ملی ایران در جنوب کالیفرنیا به صورت نماهنگ (موزیک-ویدئو) در آمد.

 مرگ

آرامگاه هایده، گورستان وست‌وود، لوس‌آنجلس

هایده در روز ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ برابر با ۳۰ دی ماه۱۳۶۸ فردای اجرای کنسرت در باشگاه کازابلانکا در حومه سان فرانسیسکو، بر اثر سکته قلبی درگذشت.هایده در گورستان وست وود در لوس آنجلس با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا به خاک سپرده شد. هما سرشار (روزنامه‌نگار)، ویگن (خواننده) و حسن شهباز (مترجم و سردبیر فصلنامه رهاورد) از جمله سخنرانان در مراسم بودند. در تهران نیز علیرغم محدودیت‌های بسیار، گروهی از مردم در مسجدالجواد یاد او گرامی داشتند.